دو شاخه چیست؟
امروزه با پیشرفت صنایع، ابزارها و وسایل گسترده ای با کمک جریان الکتریکی کار می کنند و یکی از مهم‌ترین اجزای تشکیل‌دهنده‌ی این دستگاه ها دوشاخه برق است که در دسته بندی های گوناگونی تولید می شود. کاربرد دوشاخه، انتقال مقدار معینی برق از منبع اصلی به ابزارهای برقی است.
دوشاخه های برق در دنیا با نام سوکت معروفند و عامل اصلی انتخاب آنها، استانداردهای سیستم برق رسانی منطقه و نیز میزان آمپراژ مورد نیاز است. در کشور ایران و بعضی از مناطق جهان، سوکت ها به خاطر شکل ظاهری‌شان به اسم دوشاخه برق نامیده می شود. دوشاخه های برق با توجه به ظاهر و کاربردشان، انواع مختلفی دارند.
انواع دوشاخه برق از نظر کاربرد
دوشاخه ها را از نظر کلی می‌توانیم به دو دسته‌ی دو شاخه خانگی و دو شاخه صنعتی تقسیم کنیم. هر کدام از این دسته‌ها هم، بسته به کارایی و شکل ظاهری، به انواع دیگری دسته بندی می شوند.
با مجله ابزار لاین همراه باشید تا گشتی در دنیای برق بزنیم و انواع دوشاخه برق و کابردهای دوشاخه را بررسی نماییم.
دو شاخه صنعتی
دوشاخه های صنعتی نوعی سوکت هستند که در محیط‌های صنعتی کاربرد دارند و در دو دسته کلی دوشاخه ارت دار و دوشاخه بدون ارت ساخته می شوند. دوشاخه صنعتی از دو نظر با نوع دیگر یعنی دوشاخه خانگی متفاوت است. اول استحکام ساختاری بالای دوشاخه صنعتی است که موجب مقاومت بسیار بالایی در برابر ضربه و فشار می شود. بعضی از دو شاخه های صنعتی، در مقابل شوک الکتریکی ناشی از رطوبت و مایعات هم مقاوم هستند. تفاوت دیگر دوشاخه صنعتی، مقاومت بالای آن در مقابل جریان‌های بسیار بالای محیط های صنعتی و کارگاهی است. در چنین محیط هایی با جریان های بالا، دو شاخه های خانگی ذوب می شوند و یا دچار اتصالی و آتش سوزی خواهند شد. به طور کلی می توان گفت که از دو شاخه های صنعتی در مواردی که با جریان های بیش ۱۶ آمپر سر و کار داریم استفاده می‌شود. از جمله کاربردهای آنها می‌توانیم به ساخت دستگاه‌های جوش و یخچال‌های با قدرت بالا اشاره کنیم.
دو شاخه برق خانگی
چنانچه از اسم این نوع دوشاخه بر می آید، در محیط خانه و برای جریان های ضعیف تر و محدودتر به کار برده می شود. همانطور که گفتیم، جنس بدنه دوشاخه خانگی، مقاومت و استحکام کمتری دارد و ممکن است در برابر جریان های بالا، بسوزد و یا ذوب شود.
دوشاخه برق خانگی انواع مختلفی دارد از قبیل دوشاخه کلید دار، دوشاخه تبدیل، دوشاخه ضد برق، دوشاخه دارای فیوز، دوشاخه سیم دار، دوشاخه آرت دار که هر کدام، بسته به طراحی و ویژگی های خود، در قسمت خاصی از خانه و برای وظیفه‌ی مخصوصی به کاربرده می شوند.
انواع دوشاخه برق خانگی
دوشاخه برق کلید دار
دوشاخه برق کلید دار، در دستگاه‌های الکتریکی، هم وظیفه رساننده‌ی جریان را بر عهده دارد و هم یک کلید برق است که قطع و وصل جریان الکتریکی را در دستگاه انجام می دهد. در دوشاخه کلید دار وقتی کلید برق پشتی قرمز رنگ باشد، نشانگر متصل بودن جریان الکتریکی است و وقتی در حالت خاموش باشد، به معنای قطع جریان است.
دوشاخه ضد برق
دوشاخه ضد برق یا دوشاخه تلفن، در ساخت تلفن‌ها کاربرد دارد و به گونه ای ساخته می شود که جریان الکتریکی را انتقال نمی‌دهد و فقط برای جابجایی خطوط مخابراتی به کار برده می شود. باید توجه داشت که در صورت وصل کردن این نوع دو شاخه به پریز برق، دستگاه آسیب خواهد دید و حتی ممکن است به افراد هم جراحت هایی وارد بیاید.
دوشاخه برق فیوز دار
در داخل دوشاخه برق فیوز دار، یک فیوز برق قرار دارد که مسوول کنترل و مهار شدت جریان الکتریکی گذرنده از دستگاه است. این مقدار جریان متفاوت است و بسگی به خود دستگاه دارد. عملکرد این دو شاخه به گونه ای است که با بالا رفتن شدت جریان برق از یک مرز مشخص، فیوز، جریان را به طور کلی قطع می کند و از آسیب دیدن دستگاه جلوگیری به عمل می آورد.
دوشاخه برق سیم دار
سیم بخش اصلی دوشاخه برق در رسانایی جریان برق است. در ساخت دوشاخه‌ها از طول مشخصی سیم استفاده می‌شود که برای انتقال دادن میزان معینی جریان از منبع برق به دستگاه الکتریکی به کار می رود. دوشاخه سیم دار جزو وسایل کاربردی صنایع و خانه هاست.
دوشاخه ارت دار
بعضی از دستگاه‌های الکتریکی دارای بدنه‌ی فلزی هستند و ممکن است با عبور جریان برق، باعث برق‌گرفتگی شوند. در ساخت چنین وسایلی، از دوشاخه ارت دار استفاده می‌شود تا از خطر جلوگیری شود و جریان برق عبوری مهار گردد.
دوشاخه لامپ
دو شاخه لامپ یا لامپ دوشاخه دار، به دو شکل متفاوت سرپیچ دار و بدون سرپیچ در بازار وجود دارد؛ در مدل سر پیچ دار، لامپی به سرپیچ قسمت انتهایی متصل و روشن می‌شود. اما در مدل دیگر، امکان تعویض لامپ بعد از سوختگی وجود ندارد. این نوع ابزار، عامل مهمی برای صرفه‌جویی در مصرف برق است.
دوشاخه انگشتی
در بدنه‌ی دوشاخه انگشتی یک دسته تعبیه شده است که کار کردن با آن را بسیار آسان می کند. به همین دلیل به این نوع محصول، دوشاخه دسته دار یا دو شاخه دسته ای هم گفته می شود. انواع دوشاخه انگشتی بدنه‌ای پلاستیکی دارند و در مقابل گرد و غبار عایق هستند.
دوشاخه مبدل USB
ابزارهایی مثل تلفن های همراه و تبلت ها نیاز مند دوشاخه هایی هستند که با کمک آنها به پریز برق متصل شوند. به این منظور، دوشاخه هایی با عنوان مبدل الکتریکی یا تبدیل کننده همه کاره ساخته شده اند. این نوع مبدل دوشاخه به usb در ساخت شارژر های تلفن همراه و تبلت کاربرد زیادی دارند.
مبدل مخصوص سه شاخه به دو شاخه
سه شاخه در ساخت بعضی از وسایل برقی مثل انواع لب تاپ ها به کار می رود و از آنجایی که پریز های برق را فقط می توان به دوشاخه ها متصل کرد، برای استفاده از این نوع محصولات، لازم است تا از مبدل سه شاخه به دوشاخه استفاده کرد. همچنین این نوع از مبدل ها، دارای یک فیوز داخلی هستند که با قطع کردن جریان برق در هنگام بالا رفتن جریان از حد معین، با کنترل جریان، از ایجاد خرابی و آسیب جلوگیری می کند.
دوشاخه قابل تعویض
دوشاخه‌ها از یک نظر دیگر، به دو شکل دو شاخه قابل تعویض و دو شاخه غیرقابل تعویض دسته بندی می شوند. طراحی و ساخت دو شاخه قابل تعویض به گونه ای است که در صورت خرابی، امکان تعویض دارد و امکان جداسازی آن از سیم دستگاه‌ها وجود دارد.
مغزی دوشاخه برق
مهم‌ترین بخش تشکیل‌دهنده‌ی دوشاخه، مغزی آن است که در درون پریز برق قرار می گیرد و باعث می شود تا جریان برق از منبع برق به داخل وسیله‌ی الکتریکی انتقال داده شود. در واقع می‌توان گفت در صورت نبود مغزی، ابزارهای الکتریکی غیر قابل استفاده هستند.
مادگی دوشاخه برق
مادگی دوشاخه برق شامل بدنه‌ی آن است که محتوی مغزی و سایر اجزاست و نوعی پریز سیار به شمار می رود. در فضاهای صنعتی، به کار گیری مادگی دوشاخه برق در کنار دوشاخه صنعتی، هم محافظت و مقاومت بیشتری در مقابل ضربه و فشار ایجاد می کند و هم برد انشعاب‌های برق را زیادتر می کند.
نکات فنی استفاده از دو شاخه برق
باید مراقب بود تا کهنه شدن پریز ها و مادگی و نیز پوسیده شدن کابل ها و سیم ها باعث ایجاد اتصالی و جرقه نشود و به آتش سوزی و ذوب شدن دوشاخه های برق منجر نگردد. برای پیشگیری از این امر پیشنهاد می شود که اجزا و وسایل قدیمی را به موقع تعویض کنید.
نکته دیگر این که وجود یک دوشاخه مبدل یک موضوع مهم و ضروری در هر مکان صنعتی محسوب می شود. به دلیل همین نیاز، می توان گفت که دوشاخه تبدیل برق، پرکاربردترین نوع دوشاخه به شمار می رود.
نتیجه‌گیری
با توجه به مطالبی که گفته شد می توان نتیجه گرفت که دوشاخه برق، در انتقال جریان برق در وسایل الکتریکی گوناگون، یک ابزار بسیار پرکاربرد و ضروی است. به خاطر همین کارایی گسترده، انواع دوشاخه ها با تنوع بسیار زیادی تولید می شوند و لازم است که در خرید دوشاخه برق و انتخاب یک دوشاخه مناسب، به جز قیمت دوشاخه برق، به نوع عملکرد مورد نظر خودتان توجه کافی داشته باشید.
در ضمن، در اینستاگرام ابزارلاین می توانید فیلم ها و آموزش های مختلفی از ابزارهای مختلف مشاهده نمایید.
