قلاویز دستی

قبل از پرداختن به مبحث قلاویز دستی بهتر است بدانیم دقیقا فرآیند قلاویزکاری به چه فرآیندی گفته می‌شود.
فرآیند تراشیدن و ایجاد رزوه های داخلی را قلاویزکاری می‌نامند. قلاویز کاری یکی از مراحل تولید قطعه و قالب های متفاوت از مواد مختلف است.
قلاویزکاری توسط قلاویز انجام می‌شود که از جمله لوازم تراشکاری است که از آن برای تراش دنده های پیچ بر روی مواد مختلفی از جمله چوب ، پلاستیک و فلز استفاده می‌شود.
برای قلاویز کاری در ابتدا باید قطعه‌ی کار مورد نظر خود را توسط یک گیره که معمولا بر روی میز کار نصب است ، به صورت عمودی بسیار محکم ببندیم.
بعد از بستن کار به میز ، انتهای چهارگوش آن را داخل دسته قلاویز قرار می‌دهیم و بعد آن را محکم می‌کنیم. در زمان کار با هر دو نوع قلاویز ( قلاویز دستی و قلاویز ماشینی ) ، دستۀ قلاویز را به طور محکم در دست راست می‌گیریم و سر قلاویز را روی سوراخ کار مورد نظر به طور عمود قرار می‌دهیم.
بعد از انجام مراحل بالا ، قلاویز را یک دور کامل می‌چرخانیم و با فشار مداوم و یکنواخت، به سمت پایین قلاویز هدایت می‌کنیم . در صورتی که قلاویز عمود بر کار و مستقیم باشد، دستۀ قلاویز را محکم و مستقیم می‌گیریم و منظم و یکنواخت آن را یک دور دیگر حرکت می‌دهیم. اما اگر قلاویز نسبت به کار عمود نباشد ، باید آن را از کار خارج کنیم و دوباره آن را بر روی کار تنظیم کنیم به طوری که به شکل مستقیم و عمودی قرار بگیرد.
قلاویزها معمولا از جنس فولاد تندبر HSS یا فولاد کربنی ساخته می‌شود. این ابزار از ۴ ردیف دندانه تشکیل شده است که فرآیند براده برداری توسط این دندانه ها انجام می‌شود.

انواع قلاویز

قلاویزها به دو نوع قلاویز دستی و قلاویز ماشینی تقسیم می‌شوند که ما در این مطلب راجع به قلاویز دستی صحبت خواهیم کرد ؛ اما بد نیست یک تعریف جزئی از قلاویز ماشینی نیز به شما ارائه دهیم.
قلاویز های ماشینی دارای شیارهای مستقیم و مارپیچ هستند که عمل رزوه دار کردن سوراخ ها را تنها در یک مرحله انجام می‌دهند. قلاویز اتومات و یا قلاویز ماشینی برای عمل قلاویز کاری، بر روی سه نظام مته نصب می‌شود و با حرکت دورانی، عمل رزوه زنی را در داخل سوراخ انجام می‌دهد. قلاویز ماشینی به شکل استوانه‌ای بلند است که دو طرف آن دارای زبانه است.

قلاویز دستی

همانطور که گفتیم قلاویز دستی یکی از قلاویز است که قلاویزکاری را به شیوه‌ی خاص خود انجام می‌دهد و ویژگی‌های خود را داراست. قلاویز دستی بر خلاف قلاویز ماشینی با نیروی دست به حرکت در می آید و فرآیند براده برداری را انجام می‌دهد. پس نیرو و گشتاور لازم در قلاویز دستی توسط دست کاربر تامین می‌شود. در قلاویز دستی به همین دلیل سرعت کار پایین تر از قلاویز ماشینی است.
هر قلاویز دستی از سه سری سه تایی تشکیل شده است که قلاویزکاری با این سه سری در سه مرحله انجام می‌شود. شکل ساختاری قلاویز یا سری اول به شکل مخروطی است. به وسیله قلاویز اول نیمی از براده‌ برداری صورت می ‌گیرد. قلاویز میان‌ رو جهت عمق دنده‌ها و شیارها استفاده می شود. مرحله آخر نیز توسط قلاویز پس رو انجام می شود.

قلاویز دستی سه تایی

قلاویز پیش رو ، قلاویز میان رو و قلاویز پس رو سه نوع قلاویز دستی هستند. معمولا در هنگام رزوه کاری از هر سه نوع قلاویز استفاده می‌شود تا رزوه کاری به بهترین نحو ممکن انجام شود. قلاویزهای پیش رو دارای شیب بیشتری نسبت به دو قلاویز دیگر هستند و 50 درصد رزوه‌ی ایجاد شده توسط این نوع قلاویز است.
بعد از قلاویز پیش رو، قلاویز میان رو 30 درصد از کار پیش می‌برد و در نهایت قلاویز پس رو ، 20 درصد نهایی کار را به اتمام می‌رساند.
برای رزوه دار کردن سوراخ های کور، از هر سه نوع قلاویز می‌توان استفاده کرد. در قلاویز دستی، باید در ابتدا سوراخ مناسبی توسط دریل بر روی قطعه ای که قصد رزوه دار کردن آن را دارید ایجاد کنید، سپس از قلاویز مورد نظر برای ایجاد رزوه و دنده در داخل سوراخ استفاده کنید.

کار با قلاویز دستی

در هنگام کار با قلاویز دستی ، در ابتدا باید سوراخی با مته ایجاد کنیم. سپس سراغ قلاویزهایی که لازم داریم برویم.البته همان طور که گفتیم قلاویز های دستی به سه صورت و سه مرحله ای هستند. یعنی دارای سه قلاویز دستی هستند. این قلاویز ها شامل قلاویز دستی پیشرو، میان رو و پس رو هستند. در مرحله اول قلاویز پیش رو را برمی‌داریم. انتهای قلاویز پیش رو به صورت چهار گوش است. در انتهای آن یک خط وجود دارد. سپس آن را در دسته قلاویز قرار می‌دهیم. حالا نوبت آن است که قطعه مورد نظر را داخل گیره ببندیم. در نهایت قلاویز به صورت عمودی وارد سوراخ می شود. حالا باید آن را آرام و یکنواخت بچرخانیم. لازم به ذکر است که برای خروج براده پس از هر دور چرخش ، یک چهارم دور را عکس می کنیم یعنی برعکس می‌چرخانیم.
بعد از این مرحله نوبت به استفاده از قلاویز های میان رو و پس رو می رسد. تمامی مراحل بالا را یک بار در ابتدا برای قلاویز میان رو انجام می‌دهیم. نشانه قلاویز میان رو این است که انتهای آن دو خط وجود دارد. در مرحله آخر باید همین عملیات را برای قلاویز پس رو نیز انجام دهیم ، تا زمانی که کار قلاویز کاری به پایان برسد.